top of page

Strefa nauczyciela

W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na zagrożenie niedostosowaniem społecznym powinien się znaleźć zapis dotyczący socjoterapii. Z uwagi jednak na to, że przepisy nie regulują kwestii dotyczących organizacji zajęć socjoterapeutycznych, oznacza to, że należy się kierować dobrem dziecka i praktycznymi rozwiązaniami dostosowanymi do jego możliwości! Poniżej przykład dostosowania wymagań dla dziecka z mutyzmem wybiórczym.

IPET - indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny
dla dziecka zagrożonego niedostosowaniem społecznym z powodu mutyzmu wybiórczego

 

Imię i nazwisko dziecka

Data urodzenia

Nazwa szkoły

Etap edukacyjny

Data opracowania IPET

Etap edukacyjny na jaki opracowano IPET

Koordynator dziecka z MW

Podstawa opracowania IPET oraz objęcia ucznia pomocą psychologiczno‑pedagogiczną

Orzeczenie nr ...................... o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez Poradnię Psychologiczno‑ Pedagogiczną w ................, dnia ................, z uwagi na zagrożenie niedostosowaniem społecznym.

Zespół opracowujący IPET, powołany zarządzeniem dyrektora szkoły

Należy podkreślić rolę koordynatora i współpracę z rodzicami. 

Rozpoznanie wynikające z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego

  • Diagnoza

  • Poziom sprawności intelektualnej

  • Ocena funkcjonowania społecznego 

Cele edukacyjne

  • Stymulowanie rozwoju społecznego, emocjonalnego i poznawczego dostosowanego dla dzieci z zaburzeniami lękowymi.

  • Rozwijanie mowy i komunikacji poprzez stopniowe poszerzanie grona rozmówców.

  • Czynne uczestniczenie w życiu klasy.

  • Branie czynnego udziału w lekcji.

Ogólne

Szczegółowe

  • Uczeń potrafi napisać swoją wypowiedź na kartce.

  • Uczeń potrafi odpowiedzieć nauczycielowi w sytuacji jeden na jeden.

  • Uczeń potrafi przeczytać kilka linijek przy kilku uczniach.

  • Uczeń rozwiązuje zadania na tablicy.

  • Uczeń wyjeżdża na wycieczkę z całą klasą.

  • Uczeń odpowiada na pytania najpierw jednym wyrazem, potem jednym zdaniem.

  • Uczeń potrafi się zgłosić do odpowiedzi i odpowiedzieć jednym zdaniem.

  • Uczeń odpowiada jednym zdaniem na pytania rówieśników.

Cele terapeutyczne

Ogólne

  • Wzmacnianie rozwoju emocjonalno-społecznego.

  • Wzmacnianie poczucia własnej wartości.

  • Systematyczne obniżanie poziomu lęku.

  • Wzrost poczucia własnej wartości.

  • Poprawa radzenia sobie z emocjami i napięciem.

  • Nawiązywanie kontaktów społecznych z rówieśnikami.

  • Wypowiadanie się ucznia na forum klasy.

Szczegółowe

  • Uczeń odpowiada na pytania nauczyciela całym zdaniem.

  • Uczeń komunikuje się swobodnie przynajmniej z połową klasy.

  • Uczeń inicjuje rozmowy przynajmniej z kilkoma kolegami.

  • Uczeń potrafi wyrazić i zaspokoić swoje potrzeby.

  • Uczeń potrafi zgłosić przeżywany dyskomfort i ból.

  • Uczeń potrafi przeczytać krótki tekst przy całej klasie.

  • Obniżenie napięcia fizycznego, skutkującego swobodą ruchów i rozluźnieniu mimiki twarzy i wyrażaniem emocji.

  • Uczeń stosuje zwroty grzecznościowe: dzień dobry, do widzenia, cześć, podaje rękę kolegom.

  • Uczeń spożywa posiłki wspólnie z innymi uczniami na stołówce.

  • Uczeń potrafi wymienić swoje mocne strony.

Sposoby osiągnięcia celów

Wyznaczenie w szkole koordynatora – psychologa lub logopedy lub pedagoga lub wychowawcy, który będzie realizować program małych kroków i czuwać nad przebiegiem procesu terapeutycznego.

Wskazania do pracy z uczniem z MW

  • Angażowanie dziecka w życie szkoły i klasy, powierzanie  mu różnych ról w jak najmniejszym stopniu wymagających mówienia, ale podnoszących jego poczucie własnej wartości, np: przygotowanie wystroju sali, wystawy, gablot szkolnych.

  • Wykorzystanie mocnych stron dziecka, zdolności, zainteresowań i umiejętności w przygotowaniu uroczystości, imprez, przedstawień, jak najmniej angażując werbalnie. 

  • Umożliwienie przedstawienia i wyjaśnienia problemu dziecka na forum klasy, np: przygotowanie prezentacji multimedialnej na swój temat, klasera, opowiadania, listu bądź nagrania. Takie informacje o dziecku muszą być bardzo starannie zaplanowane, przedyskutowane z dzieckiem, rodzicami i koordynatorem. W zależności od stanu psychofizycznego dziecka wiadomości na jego temat są przekazywane albo przez samo dziecko, rodzica, nauczyciela bądź koordynatora.

  • Systematyczna pomoc nauczyciela w komunikowaniu się z innymi rówieśnikami, wykorzystując Metodę 5 sekund, metodę trójkąta bądź pomostu komunikacyjnego.

Wynik WOPFU

Mocne strony

  • Uzdolnienia techniczne i manualne.

  • Chęć nawiązywania kontaktów.

  • Koncentracja uwagi.

Słabsze strony 
i trudności ucznia

  • Brak komunikacji werbalnej w stosunku do nauczycieli.

  • Trudności w zgłaszaniu potrzeb fizjologicznych.

  • Nadwrażliwość na hałas.

Program nauczania poszczególnych przedmiotów

Uczeń realizuje program z godnie z podstawą programową, dostosowaniu podlega jedynie sposób sprawdzania wiedzy.

Program nauczania poszczególnych przedmiotów

Uczeń realizuje program z godnie z podstawą programową, dostosowaniu podlega jedynie sposób sprawdzania wiedzy.

Formy i metody pracy

Praca indywidualna, praca w małych grupach, praca w większych grupach

  • Psychoedukacja – mowa motywująca z uczniem.

  • Psychoedukacja klasy ucznia z MW.

  • Wygaszanie bodźca lękowego - metoda małych kroków z uwzględnieniem metody sliding-in. 

  • Praca metodami formalnymi i nieformalnymi: zastosowanie techniki 5 sekund, pomostu z mową, techniki trójkąta, ścieżki czytania oraz innych metod ekspozycyjnych.

  • Techniki relaksacyjne.

Sprzęt specjalistyczny 
i środki dydaktyczne, technologia informacyjno-komunikacyjna

  • Wykorzystanie smartfona, komputera.

  • Specjalistyczne zabawki interaktywne z funkcją powtarzania głosu, megafon do ćwiczeń aktywności głosowej. 

  • Pomoce do ćwiczeń oddechowych np: dmuchajki, gry, labirynty oddechowe. 

  • Pomoce do ćwiczeń relaksacyjnych: karty do jogi, materac.

  • Gry dostosowane do etapu swobodnego mówienia np.: Gra Dobble, Gra 5 sekund,

  • Gra zgadnij kto to?, Kalambury, Gorący ziemniak.

  • Kolorowe piłki.

  • Gry pomagające w generalizacji mowy i wyrażaniu emocji – Kostki story cubes,

  • Kalejdoskop emocji dla młodzieży, Góra uczuć, Gra na emocjach, woreczki z emocjami.

Zakres dostosowań 

Zasady pracy

  • Zasady pracy zgodnie z gradacją ekspozycji społecznej – metoda małych kroków, powolne wystawianie dziecka na bodziec lękowy.

  • Edukacja wszystkich nauczycieli zajmujących się dzieckiem i zniesienie przez nich presji na mowę.

  • Zadawanie uczniowi pytań, na które może odpowiedzieć tak/nie lub pokiwać głową.

  • Unikać intensywnego kontaktu wzrokowego.

  • Angażowanie w czynności niewymagające mówienia: podlewanie kwiatów, ścieranie

  • tablicy, rozdawanie talerzy.

  • Udzielanie wsparcia przez nauczyciela w momencie, gdy dziecko się izoluje, pomoc w dołączeniu się do zabaw stosując technikę trójkąta.

  • Przygotowanie wytycznych dla wszystkich nauczycieli, w tym dla nauczycieli na zastępstwach.

  • Uprzedzanie dziecka o wszystkich zmianach: ćwiczenia przeciwpożarowe, zastępstwa, wycieczki, wizyta pielęgniarki.

Egzekwowanie wiedzy

  • Ustalony wcześniej sposób z uczniem: pisemne, testowe sprawdzanie wiedzy. 

  • Sprawdzian z czytania - przeprowadzać indywidualnie w osobnym pomieszczeniu.

  • Uczeń może przesłać nagranie czytanego tekstu w domu (ale tylko na początku terapii).

Ocenianie

Ocenianie zgodne z przyjętymi kryteriami, dziecko realizuje cały program edukacyjny.  Nie należy oceniać dziecka za to, że się nie zgłasza lub nie udzieli wypowiedzi na forum klasy. Nie należy oceniać ucznia, gdy odmówi wykonania zajęcia lub nie wyjmie pracy domowej, gdyż takie zachowanie może być źródłem lęku. W razie wątpliwości nauczyciel rozpatruje z uczniem sprawę indywidualnie. 

Formy pomocy udzielane uczniowi z MW

Formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej

  • Indywidualne wsparcie terapeutyczne –praca z koordynatorem  w osobnej sali metodą małych kroków z wykorzystaniem techniki Sliding-in oraz innych metod pomocnych w pracy z dzieckiem lękowym. 

  • Socjoterapia - udział w zajęciach socjoterapeutycznych, zgodnie z ich szeroką definicją a także rozumieniem zaburzenia lękowego, jakim jest MW, powinien być przeprowadzony metodą małych kroków. Za zorganizowanie zajęć socjoterapeutycznych dla dziecka odpowiedzialny jest koordynator. W przypadku dziecka z MW socjoterapię rozumiemy jako systematyczne poszerzanie grona rozmówców dziecka a tym samym kształtowanie jego umiejętności komunikacyjnych i interpersonalnych. Socjoterapia dziecka z MW polega na stopniowym procesie socjalizacji z grupą. Zajęcia socjoterapeutyczne będą realizowane w formie indywidulanej a potem w małej grupie, stopniowo poszerzając grono rozmówców.

  • Uwzględnienie w pierwszym etapie pracy z koordynatorem obecności rodzica – który jest niezbędny we wprowadzeniu ambasadora dziecka (chyba, że uczeń rozmawia z nim). 

  • Indywidualizacja postępowania podczas zajęć lekcyjnych - chóralne sprawdzanie obecności lub podnoszenie ręki, nie wymaganie od dziecka zwrotów grzecznościowych z uwagi na ich największą trudność, zadawanie pytań wymagających skinienia głową lub odpowiedzi tak lub nie, angażowanie dziecka we wszystkie czynności, które nie wymagają mówienia, np: rozdanie pomocy, przyniesienie kredy, wytarcie tablicy, podlanie kwiatków, itp. Należy zwrócić również szczególną uwagę, czy dziecko potrafi zaspokajać swoje potrzeby fizjologiczne.

  • Usunąć całkowitą presję na mówienie – nie oczekujemy, że dziecko odpowie, ale stwarzamy mu okazję do mówienia. Oznacza to, że dziecku nie zadajemy pytań, tylko komentujemy jego aktywność np.: „ Ooo widzę, że dziś masz nowy ołówek, ciekawe czy ładnie rysuje?”. Nie należy się nadmiernie wpatrywać czy szukać kontaktu wzrokowego. Nie należy również jawnie i głośno komentować, tego kiedy dziecko do nas przemówi. Nie wymagać na siłę zwrotów grzecznościowych.  Dziecku należy podkreślić, że nie musi się martwić, ponieważ będzie w stanie mówić, jeśli wspólnie, małymi krokami będziemy do tego dążyć.

  • Dać dziecku poczucie bezpieczeństwa - zapewniając je słowami, np.: „wiem, że to trudne dla ciebie, powiesz mi, gdy będziesz gotowy”. Reagować w sposób naturalny, zwyczajny na to, jeśli dziecko coś powie. Uprzedzać dziecko o wszystkich zmianach, jakie mają miejsce w szkole.

Wymiar godzin

  • 3 x w tygodniu po 20 minut

Okres udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Cały rok szkolny

Działania wspierające rodziców ucznia

  • Trzymanie się zasad metody małych kroków.

  • Bieżące udzielanie informacji na temat funkcjonowania ucznia.

  • Wsparcie psychologa i pedagoga szkolnego – możliwość uzyskania wskazówek wychowawczych lub terapeutycznych.

  • Rodzic jako partner i uczestnik procesu terapeutycznego – zezwolenie rodzicowi na jego przebywanie w placówce.

  • Wspólne konsultowanie i wyznaczanie kolejnych celów terapii np.: wykonywania drabinek. 

    • Zapoznanie rodziców z bieżącym zakresem realizowanych treści edukacyjnych i stosowanymi metodami pracy z uczniem.

    • Rozmowy wspierające.

    • Systematyczna wymiana informacji o stanie zdrowia dziecka.

  • Współpraca ze specjalistami z PPP.

Zakres współpracy nauczycieli
i rodziców

  • Omawianie z rodzicami postępów w terapii dziecka za pomocą zeszytu korespondencji.

  • Udzielanie informacji dotyczących zachowania dziecka i jego funkcjonowania emocjonalno-społecznego w klasie i na terenie szkoły.

    • Zapewnianie rodzicom uczestnictwa w warsztatach grupowych z udziałem specjalistów pracujących z dzieckiem.

    • Porady udzielane przez wychowawcę i jego współpraca z rodzicami.

    • Umożliwienie rodzicowi uczestnictwa w zajęciach terapeutycznych na początkowym etapie terapii.

Zakres i rodzaj współdziałania 
z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi
i placówkami edukacyjnymi

  • Udział koordynatora w grupie wsparcia dotyczącej pracy z mutyzmem wybiórczym.

  • Udział koordynatora i nauczycieli w szkoleniach dotyczących MW.

  • Współpraca z PPP, psychologiem prowadzącym lub innymi specjalistami.

Ewaluacja

  • Sprawdzanie kilka razy w ciągu roku, czy wszystkie czynniki podtrzymujące MW zostały usunięte - Lista kontrolna czynników podtrzymujących z książki „Mutyzm Wybiórczy Kompendium Wiedzy” M. Johnson i A.Wintgens.

  • Otoczenie w szkole – lista kontrolna z książki „Mutyzm Wybiórczy Kompendium Wiedzy” M. Johnson i A.Wintgens.

  • Ewaluacja działań ujętych w IPET i jego modyfikacja w zależności od aktualnych potrzeb komunikacyjnych dziecka i postępów w terapii - karta postępów dla dziecka,

  • Formularz oceny pracy ucznia szkoły podstawowej. 

  • Współdziałanie i konsultacje między nauczycielami, specjalistami, koordynatorem i rodzicami dziecka. 

  • Końcowa ocena postępów dziecka w komunikacji.

  • Wywiad z rodzicami na temat funkcjonowania psychospołecznego i postępów terapii.

bottom of page